Aanpak van droge ogen bij contactlenzen

Optometristen kunnen een belangrijke rol spelen bij de aanpak van droge ogen bij contactlenzen. Volgens optometrist Imke Jacobs hebben zij doorgaans meer tijd dan oogartsen om contactlensdragers met deze klachten te begeleiden. Vooruitlopend op een OVN-richtlijn kan een praktisch stappenplan hierbij uitkomst bieden.

Een veelvoorkomend probleem
Zo’n 300.000 tot 400.000 Nederlanders bezoeken jaarlijks de huisarts vanwege droge ogen. ‘Omdat dit probleem veel voorkomt, is het bij alle mensen die contactlenzen willen gaan dragen van belang om van tevoren de conditie van het oogoppervlak en de traanvochtlaag te beoordelen. Als die conditie niet optimaal is, kan dat door het gebruik van contactlenzen verergeren’, vertelt Jacobs. Bewustwording creëren is belangrijk. ‘Als je veranderingen aan het voorsegment ziet, dan kun je uitleggen dat je dat eerst wilt aanpakken. Daarmee vergroot je de kans dat iemand succesvol contactlenzen kan dragen. Het is belangrijk om een matige tot ernstige vorm van droge ogen te behandelen, vooral wanneer er corneale staining aanwezig is, zodat de cliënt veilig en comfortabel contactlenzen kan dragen.’

Kip-en-eiprobleem
De oorzaak van droge ogen is niet altijd duidelijk omdat er verschillende factoren een rol kunnen spelen. Naast ooglidpathologie, zoals een meibomklierdisfunctie en blefaritis, kunnen droge ogen onder meer optreden als gevolg van bepaalde systemische aandoeningen en medicijnen, refractieve chirurgie en het bereiken van een hogere leeftijd. Jacobs: ‘Bij lensdragers zijn droge ogen soms een kip-en-eiprobleem. De lens is een vreemd voorwerp in het oog dat zeker aan klachten kan bijdragen. Ook leefstijl kan een rol spelen: tegenwoordig kijken veel mensen een groot deel van de dag naar beeldschermen, waardoor ze minder knipperen en de productie of kwaliteit van hun traanvocht vermindert.’

Praktisch stappenplan
De OVN begon in 2022 met de ontwikkeling van een richtlijn voor de behandeling van droge ogen door optometristen. In de tussentijd kan volgens Jacobs een praktisch en makkelijke toepasbaar stappenplan, dat zij samen met haar collega’s van Visser Contactlenzen ontwikkelde, uitkomst bieden. ‘Er is tegenwoordig dure apparatuur om droge ogen te meten, maar die heeft waarschijnlijk niet iedere optiekzaak in huis. Daarom noemt het stappenplan betaalbare standaardtests die elke optometrist in de optiekzaak kan doen.’ Naast onderzoek met de spleetlamp adviseert Jacobs aanvullend onderzoek met kleurstoffen, waaronder Lissamine groen, om de mate van schade door droogheid te beoordelen. ‘Het blijkt dat dit in de praktijk nog relatief weinig wordt gebruikt, maar bij droge-ogenonderzoek wel van toegevoegde waarde is.’ De stappen zullen waarschijnlijk ook in de uiteindelijke richtlijn komen. Jacobs verwacht dat het nog een tijd zal duren voor die klaar is. ‘In het ontwikkelen van een richtlijn gaat veel tijd zitten omdat alles goed onderbouwd moet worden. Ik ben zelf betrokken geweest bij de richtlijn voor het aanmeten van contactlenzen en daar zijn we enkele jaren mee bezig geweest.’

Vroeger stadium
Bij cliënten die contactlenzen dragen is het van belang om bij nacontroles altijd expliciet naar klachten van droge ogen te vragen. ‘Cliënten vertellen vaak in eerste instantie dat ze nergens last van hebben, maar soms zie ik bij controle met de spleetlamp dan toch dat de ogen er niet heel goed uitzien. Als ik dan doorvraag beaamt iemand vaak wel klachten te hebben die passen bij de afwijkingen die ik zie. Contactlensdragers gaan het vaak snel normaal vinden dat ze bepaalde klachten hebben en zijn daardoor niet geneigd die te melden. Terwijl je verergering van de klachten vaak kunt voorkomen door in een vroeger stadium in te grijpen, bijvoorbeeld met andere vloeistoffen of een andere lens’, aldus Jacobs. ‘Bij controles bekijk ik uiteraard de pasvorm van de lens, maar ook de adnexa en media. Deze zijn van belang voor de aanmaak van een goede traanfilm die ook een barrière vormt tegen bacteriën.’ 

Rol van optometrist
Contactlensdragers komen soms met hun droge-ogenklachten bij de oogarts, maar die heeft doorgaans weinig tijd om de klacht goed te onderzoeken. Jacobs denkt dat het probleem daardoor niet altijd optimaal wordt aangepakt. De rol van de optometrist bij de behandeling van droge ogen bij lensdragers is daarom cruciaal. ‘Cliënten die voor onderzoek van droge ogen bij ons komen, hebben vaak van de oogarts alleen oogdruppels gekregen. Die verlichten de symptomen, maar pakken de oorzaken niet aan. De optometrist kan de cliënt na een uitgebreid onderzoek voorlichten over de mogelijke oorzaken en mogelijke aanpak van de droge ogen en de verwachtingen managen. Daarbij is het ook belangrijk om de behandeling op de individuele cliënt af te stemmen. ‘Ooglidhygiëne is zeker van belang in de behandeling van droge ogen. Cliënten kunnen echter door bepaalde producten, bijvoorbeeld bij een eczemateuze huid, meer klachten krijgen. Daar moet je dus alert op zijn. Ook moet je de dagindeling van de cliënt goed uitvragen om van een droge-ogenbehandeling een gewoonte te maken.’

Dit interview is gepubliceerd in De Optometrist, maart 2023. Link naar het artikel.